NAVO broedt na Russische luchtruimschendingen op tegenmaatregelen
Kysia Hekster
correspondent NAVO
De NAVO-landen hebben de militaire leiding van de NAVO vandaag gevraagd om te onderzoeken welke opties er zijn om maatregelen te nemen tegen Rusland na schending van het Poolse luchtruim. Dat zeggen bronnen tegen de NOS.
Polen heeft vandaag een beroep gedaan op artikel 4 van het NAVO-verdrag omdat het zich bedreigd voelt in zijn veiligheid. Vanochtend vond daarom een spoedoverleg plaats tussen NAVO-bondgenoten. Zij wachten met eventuele tegenmaatregelen tegen Rusland totdat vaststaat dat het om een opzettelijke actie van Rusland gaat, al bestaat daarover weinig twijfel binnen het militair bondgenootschap.
Polen schoot vannacht met behulp van Nederlandse F-35's meerdere Russische drones uit de lucht. Die drones waren het Poolse luchtruim binnengevlogen.
Kijk hier naar een reconstructie van de verdediging van het Poolse luchtruim met Nederlandse F-35's:
"De bondgenoten hebben solidariteit betuigd en veroordelen het roekeloze gedrag van Rusland," zei secretaris-generaal van de NAVO Mark Rutte daar vanmiddag over. Hij voegde daaraan toe dat het incident nog onderzocht wordt, maar dat de schending van het Poolse luchtruim vannacht niet een op zichzelf staand incident is.
Meerdere Europese ministers reageren vandaag fel. Zij gaan ervan uit dat er sprake is van opzet. De Duitse minister van Defensie Boris Pistorius noemt het een "onacceptabele en gerichte provocatie tegen de NAVO". Ook de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Sikorski zegt zeker te weten dat er geen sprake is van een ongeluk.
Ook bronnen binnen de NAVO melden aan de NOS uit te gaan van opzet, maar het bondgenootschap wacht de resultaten van een officieel onderzoek af voordat ze dat kunnen bevestigen. Volgens betrokkenen waren alle NAVO-landen vanochtend tijdens de spoedvergadering eensgezind en doordrongen van de ernst van situatie.
Tegenmaatregelen
Demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel vindt dat er een "zeer duidelijk antwoord" moet komen als blijkt dat de Russische drones met opzet het Poolse luchtruim binnenvlogen. Van Weel werkte jarenlang bij de NAVO.
De vraag is hoe zo'n antwoord eruit moet zien. De NAVO-landen kunnen besluiten maatregelen te nemen om de verdediging van het luchtruim aan de oostgrens te versterken. Wanneer sprake is van opzet, kunnen er ook directe maatregelen tegen Rusland of Belarus worden genomen ter verdediging van het bondgenootschap.
"Een belangrijk signaal," noemt Anna van Zoest het inroepen van artikel 4. Van Zoest is directeur van de Atlantische Commissie en werkte voorheen zelf voor de NAVO. "Artikel 4 is sinds de oprichting van de NAVO weinig gebruikt. Dit is pas de achtste keer."
De eerste keer dat een beroep op artikel 4 werd gedaan was in 2003. Toen vroeg Turkije om hulp vanwege oplopende spanningen aan de grens met Irak. De laatste keer was in februari 2022. Toen deden acht NAVO-landen, waaronder Polen, gezamenlijk een beroep op het artikel nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen.
Artikel 4 is minder zwaar dan het veel bekendere artikel 5 uit het NAVO-verdrag. In dat artikel staat dat een aanval op één bondgenoot een aanval op alle bondgenoten is. Dan kunnen de bondgenoten elkaar te hulp schieten, ook militair. Dat artikel is pas een keer eerder ingeroepen; dat was door de Amerikanen na de aanval op de Twin Towers in 2001.
