ศาลโลกคืออะไร ? ทำไมกัมพูชาต้องยื่นฟ้อง แก้ปัญหาดินแดนผ่านศาลนี้เท่านั้น

ยังไม่จบกับประเด็นข้อพิพาทดินแดนระหว่างไทยและกัมพูชา เพราะล่าสุด ทางกัมพูชายืนกรานว่าจะส่ง พื้นที่บริเวณปราสาทตาเมือนธม, ปราสาทตาเมือนโต๊ด ปราสาทตาควาย และพื้นที่มุมไบ ฟ้องศาลโลก โดยจะไม่นำพื้นที่ 4 แห่งนี้ มาร่วมเจรจาผ่านการประชุม JBC

แล้วอย่างนี้ ทำไม “ศาลโลก” ถึงมีบทบาทสำคัญมากขนาดนี้

คำว่า “ศาลโลก” จริง ๆ แล้วเป็นชื่อเรียกติดปากกันอย่างไม่เป็นทางการ เพราะชื่อของมันคือ ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ หรือ ICJ ตั้งขึ้นตามกฎบัตรสหประชาชาติ เมื่อเดือนมิถุนายน 1945 มีฐานะเป็นองค์กรตุลาการของ UN และเริ่มปฏิบัติหน้าที่มาตั้งแต่ปี 1948

ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ มีหน้าที่หลักอยู่ 2 ประการ คือ

• ตัดสินชี้ขาดข้อพิพาททางกฎหมายระหว่างรัฐต่าง ๆ ยกตัวอย่างเช่น ประเด็นดินแดนพิพาทที่เรากำลังเผชิญอยู่

• ให้คำแนะนำทางกฎหมายแก่องค์กรต่าง ๆ และหน่วยงานพิเศษของ UN
  

ศาลนี้มีที่ตั้งอยู่กรุงเฮก เนเธอร์แลนด์ ประกอบด้วยผู้พิพากษา 15 คน ซึ่งทั้งหมดได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่ง 9 ปี โดยจะต้องเป็นผู้ได้รับการเลือกมาจากที่ประชุมของสมัชชาแห่งสหประชาชาติ และคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ

ส่วนสำคัญคือ บุคคลที่จะเป็นคู่ความในคดีทั้งฝ่ายโจทย์และจำเลย ต้องเป็นรัฐเท่านั้น เช่น ไทยและกัมพูชา เป็นต้น

คดีที่เคยนำขึ้นมาพิจารณาผ่านศาลโลก ได้แก่ คดีเขาพระวิหาร ระหว่างกัมพูชาและไทย, คดีฟ้องร้องอิสราเอล กรณีก่อกำแพงบนพื้นที่ปาเลสไตน์ ยื่นโดยแอฟริกาใ้ต้ และคดีฟ้องเมียนมา กรณีฆ่าล้างเผ่าพันธุ์งชาวโรฮิงญา ยื่นฟ้องโดยแกมเบีย เป็นต้น

แล้วไทยไม่ไปขึ้นศาลโลกสามารถทำได้ไหม คำตอบคือ “ได้”

เพราะถึงแม้ศาลแห่งนี้ จะมีอำนาจตัดสินคดีความระหว่างรัฐกับรัฐ แต่ความเป็นจริง ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศจะไม่มีเขตอำนาจศาลในลักษณะบังคับได้ ฉะนั้น รัฐสามารถที่จะไม่ยอมรับอำนาจศาลได้ และไม่มาปรากฎตัวต่อศาลก็ได้ หากรัฐนั้นไม่ยินยอม

ผลจึงทำให้ศาลมีเขตอำนาจจำกัด เพราะต้องขึ้นอยู่กับการยอมรับอำนาจศาลของรัฐที่เกี่ยวข้องในคดีพิพาทด้วย เขตอำนาจศาลจึงเป็นไปในลักษณะของเขตอำนาจทางเลือกไม่ใช่เขตอำนาจบังคับ ไม่เหมือนกับที่เวลาเราฟ้องร้องใครสักคน ศาลก็จะสามารถบังคับให้อีกฝ่ายทำตามกฎหมายได้

ทั้งนี้ ปัจจุบัน มีประเทศที่ยอมรับอำนาจศาลโลกทั้งสิ้น 74 ประเทศและดินแดน จากจำนวนสมาชิก UN ทั้งหมด 193 ประเทศและดินแดน โดยประเทศไทยไม่มีรายชื่ออยู่ในประเทศที่ยอมรับอำนาจศาลดังกล่าว

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:

https://libdoc.dpu.ac.th/article/B199.pdf

https://www.ungeneva.org/en/news-media/news/2024/01/89269/what-international-court-justice-and-why-does-it-matter

https://cglj.org/human-rights-oversight/united-nations/international-court-of-justice/

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• ศาลโลกคืออะไร ? ทำไมกัมพูชาต้องยื่นฟ้อง แก้ปัญหาดินแดนผ่านศาลนี้เท่านั้น
• คนไทยตายจากมะเร็งปอดกว่า 20,000 รายต่อปี ฝุ่นพิษเกี่ยวข้องหรือไม่?
• “สิ้นสุดทางเพื่อน” มัสก์-ทรัมป์ สัมพันธ์ร้าว ? หลังแยกกันบนเส้นทางการเมือง
• กัมพูชาประกาศ "ศาลโลก" เท่านั้น ไม่เจรจาไทยปมพิพาทดินแดน แม้เดินหน้าจัด JBC ตามกำหนด
• เครื่องบิน Gripen E/F สเปคเทพ ราคา 6 หมื่นล้าน ทำไมไทยได้ประโยชน์แสนล้าน?