4 vragen Deliveroo
Rechtbank buigt zich opnieuw over statuut Deliveroo-bezorgers
© Bart Dewaele
In Brussel zijn de hoorzittingen gestart in een proces tegen Deliveroo. Het is een nieuwe veldslag in een lange oorlog over het statuut van de koeriers.
1 Waarover gaat het?
Al sinds de komst van Deliveroo woedt er een discussie over het statuut van de bezorgers die het Britse platform inzet om maaltijden en boodschappen te leveren. De meer dan 2.000 Deliveroo-koeriers in ons land werken momenteel hoofdzakelijk (85 procent in 2021, volgens schattingen van ACV) onder het zogenoemde peer-2-peer-statuut (P2P) deeleconomie – dat in 2016 door de toenmalige minister van Digitale Agenda, Alexander De Croo, werd voorgesteld. Wie voor een erkend deelplatform werkt, kan daarbij onder een fiscaal gunstig tarief (10,7 procent) een beperkt bedrag verdienen (maximaal 7.170 euro bruto in 2023).
Wie meer wil verdienen als Deliveroo-bezorger, kan dat als zelfstandige. Beide statuten geven de koeriers veel vrijheid om te werken wanneer zij willen, vindt Deliveroo, en het bedrijf kan tegelijkertijd zijn sociale bijdragen beperken.
Maar volgens het Brusselse arbeidsauditoraat maakt Deliveroo gebruik van ‘schijnzelfstandigen’ en zouden de bezorgers eigenlijk als werknemer moeten worden ingeschreven, waardoor ze ook een betere sociale bescherming zouden genieten. Na onderzoek bij meer dan honderd koeriers daagde het arbeidsauditoraat Deliveroo 4 jaar geleden voor de rechtbank en vroeg het om de koeriers te herkwalificeren als werknemers. Een dertigtal ex-bezorgers, de vakbonden (die Deliveroo beschuldigen van ‘sociale dumping’ door misbruik van het statuut) en de RVA (die sociale bijdragen zou hebben gemist) sloten zich aan bij de zaak.
2 Was die zaak nog niet beslecht?
Eind 2021 oordeelde de Brusselse arbeidsrechtbank dat er onvoldoende redenen waren om de zelfstandige koeriers te herkwalificeren als werknemers. Hoewel er volgens het hof wel vermoedens waren van een arbeidsovereenkomst – zoals de ‘economische afhankelijkheid’ van koeriers tegenover Deliveroo – werden genoeg andere criteria afgevinkt – zoals de mate waarin iemand vrij is om te kiezen wanneer hij of zij werkt – om toch als zelfstandige te kunnen worden bestempeld. Het arbeidsauditoraat, de bonden, de RVA en de ex-koeriers gingen in beroep. ‘Wij blijven ervan overtuigd dat de koeriers als schijnzelfstandigen worden ingezet en eigenlijk werknemers zijn’, zegt Valentina Marocchi, woordvoerder van het Brusselse arbeidsauditoraat. ‘Dat hebben we keer op keer vastgesteld bij controles.’
Deliveroo zelf was 2 jaar geleden opgelucht met het vonnis. ‘De rechtbank erkende de koeriers als zelfstandigen en Deliveroo blijft ervan overtuigd dat het hof ook nu deze erkenning zal handhaven’, laat het bedrijf weten in een reactie. Maar toch kon Deliveroo 2 jaar geleden niet onverdeeld gelukkig zijn met het oordeel van de rechter, die tegelijk had opgemerkt dat niet alle voorwaarden zijn voldaan om het P2P-statuut te mogen gebruiken. Daar moet de rechtbank in beroep nu duidelijkheid over geven.
3 Waarom is dat statuut zo belangrijk?
Voor Deliveroo staat zijn zakenmodel op het spel. Als de rechtbank oordeelt dat de bezorgers eigenlijk werknemers zijn, zal het in de toekomst meer sociale bijdragen moeten betalen en dreigt het ook achterstallige vergoedingen te moeten ophoesten. Het Britse bedrijf liet eerder al uitschijnen dat een werknemersstatuut voor koeriers ‘niet compatibel’ is met zijn zakenmodel, en dat het dan zou overwegen ons land te verlaten. Zo trok het eerder al weg uit Spanje na een ongunstig vonnis.
Maar ook voor de vakbonden is dit een belangrijk symbooldossier en een mogelijk precedent voor de sector. ‘Er staat heel veel op het spel’, zegt Tom Peeters van de socialistische transportbond BTB. ‘Deliveroo misbruikt het P2P-statuut en zelfstandige koeriers voor sociale dumping. Niet alleen zijn de bezorgers daardoor onderbetaald en genieten ze te weinig sociale bescherming, het is ook oneerlijke concurrentie tegenover andere bedrijven die wel hun koeriers in loondienst hebben.’
Just Eat Takeaway, bijvoorbeeld, wordt op die manier benadeeld, en kijkt met argusogen naar het vonnis. ‘Als Deliveroo gelijk krijgt, vrees ik dat die maaltijdbezorger overstag zal gaan en de werknemers voortaan zal outsourcen’, zegt Peeters.
4 Hoe moet het nu verder?
De pleidooien worden donderdag en vrijdag gehouden in de rechtbank in Brussel, en eind dit jaar wordt de uitspraak in beroep verwacht. Op dat moment zal er waarschijnlijk al meer duidelijkheid komen over de nieuwe wetgeving voor de platformsector waaraan de regering werkt. Ook die moet de koeriers, waarvan sommigen door hun statuut in grote onzekerheid en zelfs schrijnende omstandigheden werken, meer bescherming geven in de toekomst.
