Magda była menedżerką, teraz sprząta mieszkania. "Czułam, że pójdę na dno"

– Sprzątanie jest lepiej płatne i mniej drenujące psychicznie – mówi Fiedorczuk. – Uczucie zmęczenia w obręczy barkowej jest tak samo ludzkie jak satysfakcja z dobrze wykonanej pracy.

No i sprzątanie – w odróżnieniu np. od etatu w wydawnictwie – jest stałe. Zawsze znajdzie się ktoś, kto zapłaci za dobrze wykonany serwis.

Klienci Fiedorczuk to głównie znajomi i znajomi znajomych. Niektórzy komplementują jej książki, niektórzy gratulują otrzymanego przed laty Paszportu "Polityki". Są i tacy, którzy pamiętają jej karierę muzyczną. Zazwyczaj wszyscy są życzliwi i szanują jej pracę.

– Ludzie zdają sobie sprawę, że dziś liczy się umiejętność błyskawicznego przebudowywania życia. Gotowość na wszystko, wbrew uprzedzeniom – mówi Fiedorczuk. – Mam znajomą, która zrezygnowała z pracy w biurze, skończyła niezbędne kursy i została fryzjerką. Mój partner przez wiele lat pracował w korporacji, ale zawsze chciał zrobić uprawnienia na maszyny budowlane. I zrealizował swoje marzenie. Sprzątanie może nie jest moim wymarzonym zajęciem, ale zawsze daje mi plan B. Tak jak teraz, kiedy straciłam pracę w wydawnictwie i potrzebuję pieniędzy.

Zabieram torebkę

Magda unika pewnych określeń. Mówi na przykład: – Jestem wonder woman, która niesie ludziom radość.

Słowo "sprzątaczka" jakoś nie chce jej przejść przez usta.

Podobnie jak "zootechnik", którym – mimo skończonych studiów – Magda nie czuje się od lat. Nie przepracowała w tym fachu nawet godziny. Skończyła studia w 1989 r. i od razu rzuciła się w wir młodego kapitalizmu. Nie miała kłopotów ze znalezieniem pracy: była rzutka i energiczna, doskonale zna angielski i rosyjski. Zaczynała od posady asystentki dyrektora, ale zajmowała się praktycznie wszystkim: bywała księgową, marketingowcem i handlowcem.

– Odkładałam pieniądze na podyplomówkę z administracji i zarządzania – mówi Magda. – Kiedy wreszcie się udało, skończyłam studia z wyróżnieniem, a moja kariera nabrała rozpędu. Pracowałam jako menedżerka w firmach produkujących telewizory, sprzedawałam mercedesy i handlowałam białym montażem. Zmieniałam pracę, jeśli ktoś mnie źle traktował. Nie bałam się zmian. Zabierałam torebkę i już mnie nie było.

Sprzątanie jest lepiej płatne i mniej drenujące psychicznie – Natalia Fiedorczuk, pisarka, redaktorka, była nauczycielka

W bogatym CV Magdy jest też trzyletni epizod w Londynie. Pojechała w ciemno, znalazła robotę u bogatego Turka. Razem z Włochem, Anglikiem i Niemcem analizowała dla niego rynki europejskie i podpowiadała, w co może zainwestować. Po powrocie do Polski zmieniła branżę i została head hunterem. Najpierw pracowała dla kogoś, potem założyła firmę i robiła to na własny rachunek.

– A potem przyszedł COVID-19 – mówi Magda. – Przestój na rynku, zamknięcie w domu, coraz mniej zamówień… Czułam, że muszę coś wymyślić, bo inaczej pójdę na dno. Zapytałam sama siebie: – Magda, co lubisz robić? Odpowiedziałam: – Sprzątać!

Biznesplan na mycie podłóg

Jak na menedżerkę przystało, najpierw zbadała rynek. Zdziwiło ją, że sprzątaczki tak słabo się cenią. – Ukrainki popsuły rynek – mówi Magda. – Wystarczy przejrzeć strony z ogłoszeniami na Facebooku. Proponują nie tylko sprzątanie za 25, a nawet 20 zł za godzinę, ale też nie stawiają żadnych warunków, jeśli chodzi o dojazd. Ja pisząc biznesplan na sprzątanie, ustaliłam, że biorę pracę w promieniu 2 km od domu. I że nie będę wyznaczać stawki godzinowej, tylko zapłatę za całą usługę. Jednorazowy serwis to np. 500 zł, cykliczny 400. Moje sprzątanie nie jest może tanie, ale przecież profesjonalny serwis nie jest dla biedaków. Jak chcesz porządną sukienkę, idziesz do Dolce & Gabbana. Po byle jaką idziesz do sieciówki.

Chętnych na usługę znalazła szybko. Młode małżeństwo z dziećmi. Przez kilka lat mieszkali w USA, właśnie wrócili do Polski, ubrania mieli popakowane w torby z Ikei. Zadaniem Magdy było poukładanie i posegregowanie. Kiedy jej dziękowali, po raz pierwszy poczuła się jak wonder woman (z ekstrakasą w kieszeni). Kolejni klienci byli zaskoczeni, kiedy pokonała kamień w zlewie wodą i octem. Jeszcze inni zdumieni jej trikiem z pończochą na rurze odkurzacza: kiedy odkurza np. pod łóżkiem, odkurzacz nie wciąga leżących tam drobnych przedmiotów ani monet.

– Na "cyklicznych" robi wrażenie, kiedy raz na kilka tygodni odkręcam kolanko pod zlewem i czyszczę rurę – mówi Magda.

A wszyscy są mile zaskoczeni, że można ze mną porozmawiać na każdy temat. Nie chwalę się jednak studiami i znajomością trzech języków. U klienta jestem sprzątaczką, która czasem wykorzystuje to, czego nauczyła się w biznesie. Czasem np. analizuję rynek środków do sprzątania i sugeruję klientowi, żeby zakupił te najlepsze. Czy dobrze się z tym czuję? Jeśli ktoś mnie szanuje – doskonale. Jeśli ktoś mnie upokarza – absolutnie nie. Ale mam wybór: zawsze mogę zabrać torebkę i szukać innej pracy. Sprzątania jest w Warszawie po kokardę.

Mydło i powidło

– Oczywiście, że jest zapotrzebowanie na dobre pomoce domowe. Najchętniej Polki – mówi Zofia, której, podobnie jak Magdzie, słowo "sprzątaczka" nie chce przejść przez gardło. Ostatnio wyjechała z mężem na wakacje. Zakolegowali się z inną parą. Wieczorem usiedli przy drinku. – Co robisz? – zapytała nową znajomą Zofia. – Wstyd powiedzieć: jestem pomocą domową – odpowiedziała.

– Przez kilka godzin musiałam ją przekonywać, że to żaden wstyd – mówi Zofia. – Ja jestem tego żywym dowodem.

Historia Zofii w dużym skrócie wygląda tak: przez kilkanaście lat razem z mężem mieszkała na wsi pod Ostrołęką. Zofia, z wykształcenia pielęgniarka, prowadziła sklep z mydłem i powidłem. Zatrudniała dwie sprzedawczynie, ale czasem sama stawała za ladą.

– Kiedy zaczynaliśmy prowadzić biznes, we wsi były trzy sklepy. Kiedy zaczęliśmy się zwijać, działało siedem – mówi Zofia. – Zamknęliśmy sklep, który generował straty, i postanowiliśmy kompletnie zmienić nasze życie. Mąż zdobył etat logistyka w firmie w Warszawie. Sprzedaliśmy dom, sklep i przenieśliśmy się na przedmieścia stolicy. Zostawiliśmy tylko gospodarstwo, na które opłacamy składki KRUS.

Zofia przyznaje, że początkowo zastanawiała się nad pracą u kogoś w sklepie. Stawki ją przeraziły: za 8 godzin za ladą miała dostawać miesięcznie 2,5 tys. zł. Tak mało nie zarabiała nawet u siebie pod Ostrołęką. Przez moment myślała, żeby poszukać pracy pielęgniarki, ale przecież nigdy nie pracowała w swoim zawodzie. Zaczęła przeglądać strony z ogłoszeniami i pierwsze, na co zwróciła uwagę, to dużo propozycji dla sprzątaczek. – Pomyślałam: czemu nie? Zawsze lubiłam sprzątać. Spróbuję. Zamiast siedzieć z założonymi rękami, zarobię jakieś pieniądze.

Szybko okazało się, że jej zarobki miesięczne kilkakrotnie przewyższają te ze sklepu. Jako pomoc domowa miała jednak zostać w szarej strefie. Od dobrej woli pracodawcy zależało, czy przyzna jej płatny urlop. Na szczęście opłacała składki KRUS i była ubezpieczona.

Logistyka sprzątania

Pierwszy pracodawca nie miał wątpliwości, że Zofia pozostanie w szarej strefie, ale zachowa prawo do płatnego urlopu. I wymagał od niej nie tylko sprzątania, ale też gotowania, prania i prasowania.

– Powtarzał: jak wrócę z pracy, ma być wszystko zrobione – wspomina Zofia. – Robiłam, co do mnie należało codziennie od godz. 9 do 17. Było ciężko, ale nauczyłam się na przykład uruchamiania zmywarki (wtedy jeszcze nie mieliśmy własnej). Podpatrzyłam też kilka rozwiązań architektonicznych, m.in. jak powinna wyglądać funkcjonalna garderoba.

Z dziećmi kolejnego pracodawcy wyjechała na Wyspy Owcze. Razem z nimi była też babcia, która – jak mówi Zofia – maltretowała ją psychicznie. Nie podobało jej się, jak odstawiała filiżankę, jak bawiła się z dziećmi. W samolocie musztrowała ją tak, że pasażerowie – wychodząc – gratulowali jej cierpliwości.

Praca była nieźle płatna, ale Zofia ją rzuciła na rzecz domu warszawskiej bohemy. Robiła pasztet z Magdą Gessler, do kuchni, w której przygotowywała swojego popisowego łososia, zaglądali piosenkarze i aktorzy.

– Ale i stamtąd odeszłam: kuzyn właścicieli przez rok remontował łazienkę. Czułam się jak w stajni Augiasza – sprzątałam, ale wciąż było pełno kurzu – mówi.

O pozostałych pracodawcach mogłaby opowiadać godzinami: o tym, jak jeden z nich trzymał pieniądze i złoto w skarpetach. O parze, która mieszkała w ogromnym domu i zamiast rozmawiać, zostawiała sobie karteczki. W taki sam sposób kontaktowała się z Zofią.

– Ale większość klientów traktuje mnie jak członka rodziny – przyznaje Zofia. – Podziwiają mnie za logistykę sprzątania, bo moje domy przypominają dobrze naoliwioną maszynę: wszystko jest poukładane i wyszorowane. Na moją prośbę właściciele kupują najlepsze środki do czyszczenia i stacje parowe do prasowania. No i szanują mnie, bo dostaję około 9 tys. zł na czysto. Odkładam te pieniądze na emeryturę: założę wtedy pensjonat i sama będę zatrudniać sprzątaczki.

Pisarka Natalia Fiedorczuk nie planuje przyszłości. Na razie zastanawia się, jak podołać zamówieniom. Kalendarz sprzątania ma zapisany do końca kwietnia.