Dağistan'ın Kayıp Kürtleri Yukarı Calgan Kürtleri 2004 yılına kadar NKVD arşiv belgelerinde Dağistan’da yaşayan Kürtlere dair bir belgeye rastlanılmadı. 2004 yılında Rusya’da 180 bin ile 250 bin arası Kürdün yaşadığı bunlardan 1.000 kadarının Dağistan topraklarında yaşadıkları belirtildi. 2016 yılında Dağıstan Bilim Merkezi Sözlükbilim Bölümü'nün önde gelen araştırmacısı Filoloji Doktoru Sabrina Shikhalieva ve Moskova Edebiyat Enstitüsü'nden mezun bir şairden oluşan bir heyet yukarı calgan köyünü ziyaret ettiler. Shikhalieva topladığı bazır dilsel metaryelleri Moskova’da bir Kürtçe çevirmene gönderdi, Çevirmen bulgulara dayanarak bu dilin Kuzey Kürtçesi yani Kurmanci’nin bir parçası olduğunu belirtince Dağistan’da yebi bir dil de keşfediliyor. Yukarı Calgan Köyü Dağistan’nın Derbent şehrine çok da uzak olmayan etrafı Tat, Tabasaran, Oset, Tatami ve değişik dağ halkları köyleri ile çevrili olduğundan etrafındaki kültür ve dillerden de etkilenmiş olan bu dil Calgan halkı tarafından Calgan dili olarak adlandırılıyor. Köylülerin pasaportunda Azerbaycanlı yazıyor bunun sebebinin ise yüzlerce yıl önce Azerbaycan’ın Kuba şehrinde bulunan Calgan adlı yerleşimden gelmiş olmaları. Bu nedenle Rusça'nın yanı sıra okulda Azerice de öğretiliyor. Köydeki herkes Calgan Kumancisini biliyor ve konuşuyor. Köyde ilginç bir diğer nokta ise Zerdûşt inancına dair mezar taşlarının olmasıdır. Köyün yerleşimcilerinin hepsi Sunni inancına mensup. Derbend şehrinde bulunan Derbent Duvarı-Kalesi, Kafkasya'daki en önemli Kürt Sasani devleti savunma yapısıydı. iddiam şudur ki Sasani devleti iste bu kaleyi korumak maksadıyla Kürtleri buraya yerleştirmiş olabilir. Derbend şehri coğrafik olarak Kürtlerin tarihsel yaşam alanlarına hiç de uzak olmayan bir bölge Derbend emirliği ile aynı dönemde hakimiyet süren Şeddadi Kürt Devleti Derbend'e komşu idi. sasaniler bu bölgede hakimiyet sürdüler, yani bu bölgede uzun süreden beri Kürtler etkili oldular, dolayısıyla burada Kürtlerin yaşaması da çok doğal. Kürt Dilbilimcilerden oluşan bir ekibin köyü ziyaret etmesi dileğiyle. Elbette ben de bu gezi de yer almak isterim. Köy mezarların ait resimleri ve Bilimsel çalışmalar sırasında toplanmış kelimeleri aşağıya bırakıyorum
