Είναι η μόδα μοντέρνα; Mια έκθεση στο ΜοΜΑ και 7 ιστορίες διάσημων κομματιών

Το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον ειδών ένδυσης και αξεσουάρ με βαθιά επίδραση στον κόσμο κατά τον 20ό και τον 21ο αιώνα εξετάζει η έκθεση με τίτλο «Items: Is Fashion Modern?» που θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA).

Είναι η δεύτερη φορά στην ιστορία του Μουσείου που διοργανώνεται μία έκθεση με θέμα τη μόδα. Στα 111 εκθέματα, περιλαμβάνονται το 501 τζιν της Levis, τα Air Force 1 της Nike, το μπουκάλι του αρώματος Chanel No. 5, η Breton ριγέ μπλούζα, το μικρό μαύρο φόρεμα, το κολιέ από πέρλες, αλλά και το ινδικό σάρι, το εβραϊκό kippah, το παλαιστινιακό μαντίλι keffiyeh.

Η έκθεση που θα φιλοξενηθεί σε ολόκληρο τον έκτο όροφο του Μουσείου εξετάζει θεματικά τη μόδα, τις πολλές σχέσεις μεταξύ της μόδας και της λειτουργικότητας, του πολιτισμού, της αισθητικής, της πολιτικής, της εργασίας, της ταυτότητας, της οικονομίας και της τεχνολογίας. Η ιστορία και η προέλευση του κάθε εκθέματος παρουσιάζεται μέσα από βίντεο και εικόνες.

Η τσάντα Birkin, οι σαγιονάρες Havaianas, το καπέλο Παναμά και το μπουφάν με επένδυση από πούπουλα είναι μεταξύ των εκθεμάτων που είναι ομαδοποιημένα με τέτοιον τρόπο ώστε να τονίζουν ζητήματα μεγέθους, φύλου και εικόνας. Ένα τμήμα της έκθεσης είναι αφιερωμένο στη χειραφέτηση, τη σεμνότητα, την εσωστρέφεια και την εξέγερση και θα εστιάζει σε είδη ένδυσης, όπως το φούτερ με κουκούλα, hoodie, η μπλούζα ζιβάγκο, τα δερμάτινα παντελόνια, το μπικίνι, το χιτζάμπ και το ύφασμα kente. Ένα άλλο τμήμα της έκθεσης προβάλλει τη σχέση μόδας και νέων τεχνολογιών και περιλαμβάνει τη συλλογή Cosmos του Pierre Cardin, τη μεμβράνη Gore-Tex και τις μπότες για σκι Moon Boots.

To λευκό T-shirt

Οι ιστορίες πίσω από διάσημα αντικείμενα της μόδας

Βirkin του Hermès

Η Τζέιν Μπίρκιν και το καλάθι της στην προ-Hermès εποχή.

Δεν είναι μόνο η τιμή, αλλά και ο μύθος γύρω από την Birkin του Hermès, αυτός που την κάνει μια από τις πιο περιζήτητες τσάντες στον κόσμο με τη λίστα αναμονής των πελατών να φτάνει και τα τέσσερα χρόνια, αφού τα εργαστήρια του οίκου στο Παρίσι κατασκευάζουν μόνο 5 κομμάτια την εβδομάδα.

Η πρώτη τσάντα με την ονομασία Birkin δημιουργήθηκε το 1983 και έμπνευσή της υπήρξε η ηθοποιός, μοντέλο και τραγουδίστρια Τζέιν Μπίρκιν. Η ιστορία ξεκινά όταν σε μία πτήση από το Παρίσι στο Λονδίνο, η νεαρή Τζέιν, της οποίας η αγαπημένη τσάντα ήταν ένα καλάθι, καθόταν δίπλα στον γενικό διευθυντή του οίκου, τον νεαρό Jean-Louis Dumas που μόλις πέντε χρόνια πριν είχε αναλάβει την εταιρεία δερμάτινων ειδών που ίδρυσε ο προπάππος του. Ενώ μιλούσαν, η Jane του εξέφρασε τη ανάγκη της να βρει την ιδανική -ευρύχωρη τσάντα. Ο Dumas της ζήτησε να την περιγράψει και λίγο καιρό μετά, με τις σημειώσεις που κράτησε στο αεροπλάνο έκανε ένα αρχικό σκίτσο. Η τσάντα που δημιουργήθηκε ήταν τόσο ευρύχωρη, ανθεκτική και βολική για να την χρησιμοποιήσει η Μπίρκιν και χιλιάδες –πλούσιες- γυναίκες. Δεν υπήρξε καμία αμφιβολία για το πως θα την ονόμαζαν. To 2015, η Τζέιν Μπίρκιν ζήτησε από τον οίκο μόδας Hermes να σταματήσει να χρησιμοποιεί το όνομά της στην ομώνυμη τσάντα του λόγω της «βάναυσης» εκτροφής κροκοδείλων και των πρακτικών της σφαγής τους.

Ο Μάρλον Μπράντο στον Ατίθασο

McQ από τον Alexander McQueen, Leather Punk Biker Jacket

Θα ήταν ένα δημοφιλές μαύρο δερμάτινο τζάκετ με φερμουάρ, αν δεν το απογείωνε ο Μάρλον Μπράντο, φορώντας το στην ταινία του 1953, «Ο Ατίθασος». Το μαύρο Perfecto με στάμπα νεκροκεφαλή σηματοδότησε μια αισθητική επανάσταση: την κατοχύρωση του biker τζάκετ ως μέρους της νεανικής επανάστασης, των “κακών” ροκ αγοριών και λίγο αργότερα του πανκ κινήματος. Το 1974, όταν οι Ramones βγήκαν στη σκηνή του CBGB φορώντας Perfecto της Schott, ο δημοσιογράφος Legs McNeil και ιδρυτής του περιοδικού Punk τούς περιέγραψε ως εξής: «Όλοι φορούσαν αυτά τα μαύρα δερμάτινα τζάκετ… Ήταν τόσο εντυπωσιακοί! Αυτοί οι τύποι δεν ήταν hippies. Ήταν κάτι τελείως καινούργιο».

Η ιστορία του δερμάτινου biker τζάκετ, ξεκινά το 1928, όταν ο Irving Schott, συνιδιοκτήτης της νεοϋορκέζικης εταιρείας Schott Bros, σχεδίασε και έβγαλε στην παραγωγή το πρώτο δερμάτινο τζάκετ μοτοσυκλέτας με φερμουάρ. Το ονόμασε “Perfecto” από το αγαπημένο του πούρο. Ο Ιβ Σεν Λοράν ήταν ο πρώτος που το ανέβασε στις  παριζιάνικες πασαρέλες, στη δεκαετία του ’60 όταν ακόμα σχεδίαζε για τον Ντιορ, ενώ το παράδειγμά του ακολούθησαν οι Claude Montana, Gianni Versace, Jean Paul Gaultier και Comme des Garçons. Μπορεί κάθε τόσο να ανανεώνεται, αλλά τίποτα δεν έχει ακόμα αντικαταστήσει το κλασικό μαύρο Perfecto.

Τα μοναδικά καφτάνια της Ελίζαμπεθ Τέιλορ στον οίκο Κρίστις

Ένα μοντέλο με καφτάνι της Τέα Πόρτερ στη βιτρίνα του μαγαζιού της στο Σόχο, 1970

Όταν τον Δεκέμβριο του 2011, ο οίκος Κρίστι δημοπράτησε τα κοσμήματα και τα προσωπικά αντικείμενα της Ελίζαμπεθ Τέιλορ, όλοι έμειναν άφωνοι από τη συγκλονιστική συλλογή καφτανιών που είχε, πολλά σχεδιασμένα από την κορυφαία Τέα Πόρτερ. Οι τιμές τους είναι ακόμα και σήμερα οι μεγαλύτερες που έχουν δοθεί σε δημοπρασίες για ρούχα. Η Τέιλορ το φόρεσε σε όλη της τη ζωή καλύτερα από κάθε άλλη και σε όλες τις εκδοχές του, απλό ή περίτεχνο, με κεντήματα, απλικέ κοσμήματα, δαντέλες. Το παράδειγμά της ακολουθούν πιστά οι διάσημες σε όλο τον κόσμο από την Beyoncé, την Uma Thurman, τη Susan Sarandon, την Kate Moss, την Mary-Kate και Ashley Olsen.

Πρωταγωνιστής του καλοκαιριού, το καφτάνι έχει μακρά ιστορία, όση σχεδόν και το ύφασμα. Κάποιος άνοιξε μία τρύπα για το κεφάλι και το έδεσε με ένα σχοινί στη μέση. Η μεγάλη διαδρομή του μέσα στους αιώνες καταλήγει στις πασαρέλες του ’60 όταν οι σχεδιαστές μόδας ως νέοι οριενταλιστές, άρχισαν να αναζητούν έμπνευση σε εξωτικούς προορισμούς στο Μαρόκο ή την Περσία. Το καφτάνι σε μια δεκαετία αλλαγών συμβολίζει τη διαφορετικότητα και τον μυστικισμό της Ανατολής, ενώ η θρυλική διευθύντρια της αμερικανικής Vogue, Diana Vreeland, που υιοθέτησε τα καφτάνια στην καθημερινότητά της, τα αποκαλούσε «το πιο κομψό ρούχο που εφευρέθηκε ποτέ».

Το 1964, η σταρ Ελίζαμπεθ Τέιλορ κάνει μόδα τα πολύχρωμα μπατίκ καφτάνια, στιλ που αντιγράφεται από εκατομμύρια γυναίκες σε ολόκληρο τον κόσμο. Σήμερα είναι ένα ρούχο του τζετ σετ όταν έχει υπογραφή Emilio Pucci, ή ένα από τα αγαπημένα καλοκαιρινά κομμάτια όλων των γυναικών του κόσμου ακόμα και φτιαγμένα με ένα κομμάτι απλής γάζας, γιατί είναι ρούχο με μποέμ διάθεση και ελευθερία.

O Sylvester Stallone στο Rocky Balboa

Tommy Hilfiger, Spring- Summer 2017

Στη δεκαετία του 1990, το hoodie καθιερώθηκε τόσο ως τάση, όσο και ως βασικό κομμάτι της γκαρνταρόμπας, καθώς έγινε συνώνυμο με το casual, χαλαρό ντύσιμο. Ένα φούτερ με κουκούλα, με καταγωγή «αθλητική», από τη δεκαετία του ’20 για να ζεσταίνονται αθλητές του αμερικάνικου ποδοσφαίρου αλλά και εργάτες χωρίς να δυσφορούν από την επαφή τους με μια μάλλινη κουκούλα, έφτασε να γίνει το casual και κομψό σύνολο για όλες τις ώρες και όλους τους τύπους ντυσίματος.

Το άστρο του απογειώθηκε τη δεκαετία του ’70, όταν υιοθετήθηκε ως σήμα κατατεθέν από τους πρώτους καλλιτέχνες του hip hop που είχε ξεκινήσει να γεννιέται δειλά στη Νέα Υόρκη. Μετά την εμφάνιση του Σιλβέστερ Σταλόνε, στο Ρόκι με το hoodie του, τα πανεπιστήμια στις ΗΠΑ αποφάσισαν να βάλουν λογότυπα και οικόσημα σε αυτό το απλό βαμβακερό ρούχο δημιουργώντας μια άνετη «στολή» για τους φοιτητές.

Τα «φοιτητικά» hoodies συγκαταλέγονται σήμερα στα πιο δημοφιλή ρούχα του κόσμου. Το 1980, η Νεοϋορκέζα σχεδιάστρια μόδας Norma Kamali τα συμπεριέλαβε ως βασικό κομμάτι της πλέον διάσημης και πρωτοπόρας για την εποχή της κολεξιόν “Sweats”. Σήμερα θεωρείται σχεδόν αυτονόητο να υπάρχει έστω ένα hoodie στις πασαρέλες όλων των οίκων μόδας.Όλοι οι διάσημοι του κόσμου κυκλοφορούν στο δρόμο φορώντας ένα hoodie.

Η Μπριζίτ Μπαρντό στο Κάπρι με κάπρι παντελόνι

Η Όντρεϊ Χέπμπορν υιοθέτησε το κάπρι παντελόνι σε όλη της τη ζωή

Πήρε το όνομά του από το κοσμοπολίτικο Ιταλικό νησί Κάπρι. Η εφεύρεση της  σχεδιάστριας μόδας Sonja de Lennart, το παντελόνι κάπρι, η οποία το έφερε στο προσκήνιο το 1948, έγινε διάσημο στις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Η De Lennart στένεψε τη γραμμή του γυναικείου παντελονιού και πρόσθεσε ένα άνοιγμα στο εξωτερικό τους τελείωμα για ακόμη περισσότερη άνεση. Μάλιστα, η κατά τα άλλα άγνωστη σχεδιάστρια είχε δημιουργήσει δύο εκδοχές: μία καλοκαιρινή και μία χειμερινή. Το κοσμοπολίτικο θέρετρο Κάπρι, τις ίδιες δεκαετίες, ήταν το ιδανικό φόντο για αυτό το κοντό, μέχρι τη μέση της γάμπας άνετο παντελόνι που φορούσαν με χάρη η Γκρέις Κέλι, η  Όντρεϊ Χέπμπορν και η Μπριζίτ Μπαρντό.

Η φήμη των κάπρι παντελονιών έκανε τον γύρο του κόσμου όταν η ταλαντούχα σχεδιάστρια κοστουμιών Edith Head έντυσε την Όντρεϊ Χέπμπορν με κάπρι για τις ανάγκες της ταινίας «Διακοπές στη Ρώμη». Η ηθοποιός το φόρεσε ξανά στο φιλμ «Σαμπρίνα», όπου ο μόδιστρος και υπεύθυνος για τις ενδυματολογικές επιλογές του φιλμ, Hubert de Givenchy παρήγγειλε κάπρι παντελόνια στην ίδια τη De Lennart για την πρωταγωνίστρια. Σήμερα, οι γυναίκες το καλοκαίρι το φορούν για την απαράμιλλη χάρη του και την αίσθηση μιας λάμψης από χολιγουντιανή ταινία.

2002: Ο Ιβ Σεν Λοράν υποκλίνεται για τελευταία φορά υποβασταζόμενος από τις μούσες του Κατρίν Ντενέβ και Λετίσια Κάστα που φορούν τα θρυλικά σμόκιν του.

Ο γάμος της Μπιάνκα και του Μικ Τζάγκερ, η νύφη με λευκό σμόκιν, Κυανή Ακτή, 1971

Ενώ η γυναικεία γκαρνταρόμπα είναι πάντα πιο πλούσια από την αντρική, οι γυναίκες δε σταματούν να δανείζονται στοιχεία της, προτείνοντας και την πιο ακραία εκδοχή αυτού του δανεισμού -το ανδρόγυνο look. To πιο δημοφιλές ρούχο και αυτό που έχει την πιο πλούσια ιστορία είναι φυσικά το Le Smoking. Έκανε τη μεγάλη του πρεμιέρα στο γυναικείο σώμα με την επίδειξη του Yves Saint Laurent, το 1966, και τη Vogue Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς να αφιερώνει έξι σελίδες στο «πιο ενδιαφέρον ρούχο που μπορεί να φορέσει μια γυναίκα σε μια βραδινή εμφάνιση». Ο Ιβ Σεν Λοράν το εμπνεύστηκε από το κοστούμι με μαύρο παντελόνι και τακούνια που φορούσε η εικαστικός Niki de Saint-Phalle.

Οι πρώτες εμφανίσεις γυναικών με σμόκιν δεν περιβάλλονται από θαυμασμό και αγάπη του πλήθους. Η Françoise Hardy στην Όπερα του Παρισιού αποδοκιμάζεται με ουρλιαχτά, ενώ η Αμερικανίδα βαθύπλουτη Nan Kempner όταν προσπαθεί να μπει στο διάσημο εστιατόριο La Côte Basque το 1968, ενημερώνεται ότι δεν μπορεί να περάσει φορώντας σμόκιν. Η Κέμπνερ βγάζει επιτόπου το παντελόνι της και ξανακάνει είσοδο μόνο με το σακάκι.

Την άνοιξη του 1971, η Bianca Perez Morena de Macias επιλέγει ένα λευκό σμόκιν του Yves Saint Laurent και παντρεύεται τον Μικ Τζάγκερ στην Κυανή Ακτή. Το σμόκιν περνάει και ως νυφικό πλέον στο πάνθεον των πιο συζητημένων εμφανίσεων του 20ού αιώνα. Πολύ νωρίτερα, στη δεκαετία του ’30, η Μάρλεν Ντίτριχ εμφανίζεται με ημίψηλο καπέλο και ανδρικό κοστούμι στην ταινία «Μαρόκο» του Josef von Sternberg, ενώ η νεοϋορκέζικη εταιρεία Zuckerman & Kraus κατασκευάζει το 1933 βραδινά σμόκιν για τις γυναίκες. το 1936 η Elsa Schiaparelli πρωτοπορεί με βραδινά ντε πιες, με στενά ανδρικά σακάκια πάνω από μακριά φορέματα τα οποία κάνει διάσημα η Wallis Simpson, Δούκισσα του Ουίνδσορ.

O Μάριο Τεστίνο φωτογραφίζει την καμπάνια του οίκου Burberry, 2014

H Aquascutum καπαρντίνα του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ στην Καζαμπλάνκα

Από κομμάτι της στρατιωτικής γκαρνταρόμπας η Aquascutum, που στα λατινικά σημαίνει «ασπίδα ενάντια στο νερό» έγινε απαραίτητο ρούχο της γυναικείας γκαρνταρόμπας. Είναι η πολύ δημοφιλής καπαρντίνα. Η καπαρντίνα κάνει την πρώτη της εμφάνιση στον πόλεμο της Κριμαίας το 1853 όταν ο ράφτης και επιχειρηματίας John Emary έντυσε τους Βρετανούς στρατιώτες με πανωφόρια από ένα αδιάβροχο βαμβακερό υλικό που είχε δημιουργήσει ο ίδιος για την εταιρεία του.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, το 1895, ο Thomas Burberry λανσάρει ένα πανωφόρι για τους στρατιώτες που το φορούν στον πόλεμο των Μπόερς, φτιαγμένο από ένα αδιάβροχο, ανθεκτικό, καινοτόμο για την εποχή ύφασμα, αισθητά πιο ελαφρύ από τα κλασικά βαριά και δύσχρηστα παλτό των στρατιωτών. Πρόκειται για το ίδιο ίδιο ύφασμα που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για την κατασκευή της διάσημης καμπαρντίνας του οίκου Burberry. Η καπαρντίνα έγινε βασικό κομμάτι της μόδας στη δεκαετία του ’40. Το 1944 η Μάρλεν Ντίτριχ φωτογραφήθηκε φορώντας μια καμπαρντίνα του οίκου Burberry, την ακολούθησαν με το αμίμητο στιλ τους η Γκρέτα Γκάρμπο και η Λορίν Μπακόλ, κάνοντας το ρούχο διάσημο σε όλο τον κόσμο. Εκατομμύρια άντρες και γυναίκες δεν αποχωρίζονται την καπαρντίνα τους για της οποίας την πατρότητα ακόμα ερίζουν ο οίκος Burberry και η Aquascutum. Ο Thomas Burberry θεωρείται ως ο εφευρέτης του υφάσματος που είναι συνώνυμο με το trench coat.

Ο πλήρης κατάλογος των 111 εκθεμάτων

• 501 Jeans (Levi’s). A-POC Queen Textile (Issey Miyake). Adidas Superstars. Air Force 1s (Nike). Aran sweater. Aviator sunglasses. Backpack. Balaclava. Ballet flats. Bandanna. Baseball cap. Beret. Biker jacket. Bikini. Birkin bag. Body Meets Dress, Dress Meets Body dress (Comme des garçons). Breton shirt. Briefs (Y-Front). Bucket hat. Burkini. Caftan. Capri pants. Cartier Love bracelet. Chanel №5. Cheongsam. Chino. 1990s Levi’s Dockers. Converse All Stars. Clogs. Coppola. Dashiki. Diamond engagement ring. Diamond stud. Door-knocker earrings. Down jacket. Dr. Martens. Dutch wax. Espadrilles. Fanny pack. Fitbit. Fleece. Flip-flops. Example from Havaianas. Fur coat. Gore-Tex jacket. Marmot, Early Winters. Graphic T-shirt. Guayabera. Harem pant. Headphone. Head wrap. Hijab. Hoodie. Jumpsuit. Keffiyeh. Kente cloth. Kilt. Kippah. Lapel Pin. Little Black Dress. Le Smoking. Leather pants. Leotard. Loafer. Manicure. Mao jacket. Miniskirt. Monogram. Moon boot. Oxford cloth button-down. Panama hat. Pearl necklace. Pencil skirt. Plaid flannel shirt. Platforms. Polo shirt. Premaman. Red lipstick. Rolex watch. Safari suit. Safety pin. Sari. Seven Easy Pieces. Salwar kameez. Shawl. Shift dress. Shirt dress. Silk scarf. Slip dress. Snugli. Space Age Collection (Pierre Cardin). Spanx. Speedo. Sports jersey. Stilettos. Suit. Sunscreen. Surgical mask. Swatch. Tabi boot. Tattoo. Tevas. Tie. Tights/pantyhose. Track suit. Trench coat. Turtleneck. Unisex Project (Rudy Gernreich). White T-shirt. Wonderbra. Wrap dress (Diane von Furstenberg). Y-3 (Yohji Yamamoto). Yoga pants. YSL Touche Éclat.

—

Info έκθεσης:

Την έκθεση διοργανώνουν η Πάολα Αντονέλι, επιμελήτρια του τμήματος Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού και διευθύντρια έρευνας και ανάπτυξης και η Μισέλ Μιλάρ Φίσερ, βοηθός επιμελητή στο Τμήμα αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού του MoMA.

Η έκθεση «Items: Is Fashion Modern?» εγκαινιάζεται την 1η Οκτωβρίου και θα διαρκέσει έως τις 28 Ιανουαρίου 2018.